Hệ thần kinh và các giác quan ở người SVIP

I. HỆ THẦN KINH

1. Cấu tạo và chức năng của hệ thần kinh

Cấu tạo của hệ thần kinh gồm bộ phận trung ương và bộ phận ngoại biên.

Cấu tạo hệ thần kinh

- Bộ phận trung ương: Thu nhận, tổng hợp, xử lí thông tin rồi phát đi các tín hiệu để trả lời các kích thích.

- Bộ phận ngoại biên: Truyền xung thần kinh từ các cơ quan đến trung ương thần kinh và ngược lại.

Chức năng của hệ thần kinh: Điều khiển, điều hòa và phối hợp hoạt động của các cơ quan, hệ cơ quan trong cơ thể thành một thể thống nhất → thích nghi với môi trường trong và ngoài cơ thể.

2. Một số bệnh về hệ thần kinh

Một số bệnh về hệ thần kinh: Parkinson, động kinh, Alzheimer, tai biến mạch máu não,...

- Parkinson:

+ Nguyên nhân: Tế bào thần kinh bị thoái hóa.

+ Bệnh thường gặp ở người cao tuổi.

+ Triệu chứng:

+ Biện pháp phòng bệnh: Bổ sung vitamin D; rèn luyện thể dục, thể thao hợp lí; hạn chế tiếp xúc với môi trường độc hại.

- Động kinh:

+ Nguyên nhân: Thần kinh trung ương bị rối loạn.

+ Triệu chứng: Co giật, mất ý thức, có nhiều hành vi bất thường.

+ Biện pháp phòng bệnh:

- Alzheimer:

+ Nguyên nhân: Rối loạn thần kinh.

+ Bệnh thường gặp ở người cao tuổi.

+ Triệu chứng: Lẩm cẩm, mất trí nhớ, khả năng ngôn ngữ và vận động suy giảm.

+ Biện pháp phòng bệnh:

3. Tác hại của chất gây nghiện đối với hệ thần kinh

Chất gây nghiện đối với hệ thần kinh là chất làm thay đổi chức năng bình thường của cơ thể khiến cơ thể dần phụ thuộc hoặc có cảm giác thèm, muốn sử dụng chất đó.

- Một số sản phẩm chứa chất gây nghiện đối với hệ thần kinh:

- Hậu quả của việc sử dụng chất gây nghiện đối với hệ thần kinh:

+ Rối loạn trí nhớ.

+ Rối loạn giấc ngủ.

+ Xuất hiện ảo giác.

+ Phá hủy các tế bào thần kinh.

II. CƠ QUAN CẢM GIÁC

1. Cơ quan thị giác

➤ Cấu tạo và chức năng

Cấu tạo của thị giác: Mắt, dây thần kinh thị giác, vùng thị giác ở não.

- Cấu tạo ngoài của mắt: Mí mắt, lông mi, cầu mắt.

- Cấu tạo trong của cầu mắt: Màng cứng, màng mạch, màng lưới (võng mạc), giác mạc (màng giác), đồng tử, thủy dịch, thể thủy tinh (thủy tinh thể), dịch thủy tinh, dây thần kinh thị giác.

Cấu tạo của cầu mắt

Chức năng của thị giác: Quan sát, thu nhận hình ảnh, màu sắc của sự vật, hiện tượng rồi truyền về não để nhận biết, xử lí và ghi nhớ.

- Quá trình thu nhận ánh sáng:

+ Nhờ ánh sáng từ vật phản chiếu và đi qua các phần trong suốt của mắt (giác mạc, thủy dịch, thể thủy tinh, dịch thủy tinh), ánh sáng đến được màng lưới.

+ Tại màng lưới, các tế bào cảm thụ thị giác bị kích thích, tạo xung thần kinh và truyền theo dây thần kinh thị giác đến não, giúp ta nhận biết hình ảnh của vật.

Sơ đồ quá trình thu nhận ánh sáng

➤ Một số bệnh, tật về mắt

Một số tật về mắt: Viễn thị, cận thị, loạn thị,...

Cận thị (bên trái) và viễn thị (bên phải)

- Tật cận thị (mắt chỉ có khả năng nhìn gần):

+ Nguyên nhân: Cầu mắt dài, thủy tinh thể phồng lên quá mức.

+ Hậu quả: Ảnh của vật ở phía trước màng lưới.

+ Cách khắc phục: Đeo kính cận (kính phân kì, kính lõm hai mặt) giúp ảnh về đúng màng lưới.

- Tật viễn thị (mắt chỉ có khả năng nhìn xa):

+ Nguyên nhân: Cầu mắt ngắn; thủy tinh thể bị xẹp xuống, không phồng lên được.

+ Hậu quả: Ảnh của vật ở phía sau màng lưới.

+ Cách khắc phục: Đeo kính lão (kính hội tụ) để ảnh về đúng màng lưới.

Một số bệnh về mắt: Đau mắt đỏ, đục thủy tinh thể, tăng nhãn áp, viêm giác mạc,...

Đục thủy tinh thể (bên trái) và đau mắt đỏ (bên phải)

- Viêm kết mạc (đau mắt đỏ):

+ Nguyên nhân: Virus Adeno, vi khuẩn Staphylococcus.

+ Triệu chứng: Chảy nước mắt; gây đau, ngứa và đỏ mắt; thị lực suy giảm;...

+ Biện pháp phòng bệnh:

- Đục thủy tinh thể:

+ Nguyên nhân: Lão hóa, chấn thương mắt, ảnh hưởng của tia tử ngoại, yếu tố di truyền,…

+ Triệu chứng: Thị lực suy giảm, mắt nhìn không rõ, thậm chí có nguy cơ mất thị lực hoàn toàn,…

+ Biện pháp phòng bệnh:

2. Cơ quan thính giác

➤ Cấu tạo và chức năng

Cấu tạo của thính giác: Tai, dây thần kinh thính giác và vùng thính giác ở não.

Cấu tạo của tai

- Cấu tạo của tai:

+ Tai ngoài: Vành tai, ống tai.

+ Tai giữa: Màng nhĩ, chuỗi xương tai, vòi tai.

+ Tai trong: Ốc tai.

Chức năng của tai: Tiếp nhận âm thanh, rồi truyền về não để nhận biết, xử lí; giúp cơ thể duy trì sự thăng bằng.

- Quá trình truyền âm thanh:

➤ Một số bệnh về tai

Một số bệnh về tai: Viêm tai ngoài, viêm tai giữa, ù tai,...

- Viêm tai ngoài:

+ Là tình trạng lớp niêm mạc ở ống tai ngoài bị viêm.

+ Nguyên nhân: Vi khuẩn hoặc bị tổn thương.

+ Triệu chứng: Ngứa và đau tai, căng tức trong lỗ tai, ù tai,...

- Viêm tai giữa:

+ Là tình trạng tai giữa bị viêm nhiễm và chứa dịch mủ.

+ Nguyên nhân: Vi khuẩn.

+ Triệu chứng: Ù tai, nhức đầu, đau tai, thính giác bị suy giảm, có dịch chảy ra từ tai,...

- Ù tai:

+ Là tình trạng người bệnh cảm nhận có âm thanh lạ như tiếng “ù ù”, “vo ve” trong tai mà không xuất phát từ nguồn âm thực tế bên ngoài.

+ Nguyên nhân:

+ Triệu chứng: Nghe không rõ, có tiếng "ù ù", “vo ve” trong tai.

- Biện pháp phòng bệnh về thính giác: